در اغلب موارد، احساس درد یا خشکی در ناحیه مچ پا می تواند دلیلی ساده مبنی بر ابتلا به آرتروز مچ پا یا ساییدگی مچ پا باشد. علیرغم اهمیت این عارضه، بسیاری از افراد از درمان آن غفلت می کنند. این امر سبب می شود با افزایش سن و ورود به دهه چهارم و پنجم زندگی فرد با مشکلات فراوانی مواجه شود.
به یاد داشته باشید عدم درمان این عارضه سبب تشدید درد و ایجاد مشکلات در درمان این عارضه می شود. علیرغم پیشرفت های حوزه پزشکی، هنوز درمان قطعی برای این عارضه وجود ندارد. با این حال، می توان از روش های برای کاهش درد استفاده کرد. از این رو ما سعی کرده ایم که در این مقاله به بررسی راهکارهای موثر برای درمان بدون جراحی آرتروز یا ساییدگی مچ پا بپردازیم.
آرتروز و ساییدگی مچ پا چیست؟
آرتروز فرایندی فرسایشی است که می تواند در هر یک از مفاصل بدن ایجاد شود. یکی از مفاصلی که می تواند بر اثر عوامل و آسیب های مختلف درگیر آرتروز شود، مچ پا است. در اثر ابتلا به آرتروز، استخوان زیر غضروف در مفصل دچار التهاب شده و بافت غضروف نیز فرسایش می یابد. از این رو، با افزایش سن که قوای بدنی و تراکم استخوان فرد تحلیل می یابد، شدت دردهای آرتروز نیز شدت خواهد یافت.
انواع آرتروز یا ساییدگی مچ پا
در یک دسته بندی ساده، التهاب های مفصل در ناحیه مچ را می توان به سه دسته کلی تقسیم کرد. این سه دسته عبارتند از:
آرتریت روماتوئید
این عارضه التهابی غالبا از مچ دست آغاز می شود. اما، می تواند بسیاری از مفاصل بدن را درگیر کند. نکته مهم در مورد این عارضه این است که غالبا به صورت قرینه ایجاد می شود. یعنی همزمان هر دو پا یا هر دو دست فرد درگیر خواهد شد. این بیماری از نوع خود ایمنی است. به عبارت دیگر، سیستم ایمنی فرد، سینوویوم (پوشش درونی مفصل) را به عنوان سلول مهاجم در نظر گرفته و به آن حمله می کند. در نتیجه، در این عارضه با پدیده تورم در ناحیه اصل مواجه هستیم.
این التهاب ها در نهایت منجر به تخریب لایه غضروفی در ناحیه مفصل خواهد شد. لیگامنت ها و تاندون ها در اثر این بیماری به شدت آسیب می بینند. در صورت تشدید این عارضه، بدشکلی و از کارافتادگی مفصل نیز ایجاد می شود. تاکنون علت اصلی بروز این عارضه مشخص نشده است. اما برخی محققین معتقدند تغییرات ژنی عامل اصلی بروز این بیماری هستند. البته به یاد داشته باشید این بیماری زمینه وراثتی ندارد.
استئوآرتریت (آرتروز)
غالبا این عارضه را با نام آرتروز یا ساییدگی مفصل می شناسند. افزایش سن یکی از عواملی که در بروز این بیماری موثر است. البته سبک ناسالم زندگی و آسیب های ورزشی می تواند سبب ایجاد این عارضه در جوانان شود. ساییدگی مفصل در این بیماری به صورت آهسته و تدریجی است. تحلیل غضروف در این بیماری سبب سفت و خشک شدن مفاصل می شود. در نتیجه، در اثر برخورد استخوان ها با یکدیگر، بیمار درد شدیدی را متحمل خواهد شد. عواملی مانند افزایش سن، زمینه وراثت، چاقی یا اضافه وزن موثرترین عوامل در بروز آرتروز یا ساییدگی مچ پا هستند.
آرتریت تروماتیک
این عارضه، در اغلب موارد پس از یک دوره مصدومیت حاد و شدید ایجاد می شود. در رفتن و شکستگی عمده ترین دلیل برای آرتریت تروماتیک هستند. ابتلا به این عارضه نیز در نهایت منجر به تحلیل و تخریب غضروف می شود. از این رو، مفاصل خشک و سفت خواهد شد. به همین دلیل، هر نوع فعالیت و حرکتی می‌تواند سبب احساس درد در بیمار شود.
علل ایجاد آرتروز مچ پا
عمده ترین دلیلی که می تواند فرد را مستعد ابتلا به آرتروز کند، سبک ناسالم زندگی است. در اغلب موارد، به دلیل انجام فعالیت‌های بدنی سنگین مفاصل فرد دچار آسیب و التهاب می‌شود. بی توجهی به درمان به موقع این التهاب ها نیز منجر به ایجاد آرتروز در ناحیه مفصل می شود. علاوه بر این، سبک ناسالم زندگی زمینه ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند چاقی یا اضافه وزن را در فرد شدت می‌دهد. این امر سبب می‌شود وزن بسیار زیادی بر روی مفاصل قرار گیرد. در نتیجه مفاصل ملتهب شده و تحلیل و فرسایش غضروف ایجاد می‌شود. از طرف دیگر، در رفتگی و شکستن مفاصل نیز می تواند دلیل دیگری برای آرتروز باشد.
تحقیقات نشان داده‌اند احتمال ابتلا به آرتروز در افراد و ورزشکارانی که با آسیب در ناحیه مفصل مواجه شده اند ۸۰ درصد بیش از سایر افراد است.
علائم آرتروز یا ساییدگی مچ پا
✅ دردناک و ملتهب شدن مفاصل
✅ درد شدید و ناگهانی و افزایش درد به مرور زمان
✅ خشک و سفت شدن مفاصل
✅ تورم در ناحیه مفصل
✅ ایجاد صدا یا حالت تق تق در مفاصل
✅ عدم ثبات و تغییر حالت راه رفتن
آرتروز مچ پا چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص قطعی این عارضه پزشک باید به بررسی دقیق سابقه بیمار بپردازد. در مرحله بعد باید به معاینه فیزیکی بیمار بپردازد. برای تشخیص دقیق تر می توان با استفاده از اشعه ایکس به بررسی وضعیت مفصل و استخوان بیمار پرداخت. به همین دلیل، اغلب متخصصین برای دستیابی به نتایج دقیق از ام آر آی یا سی تی اسکن استفاده می‌کنند. تست‌های آزمایشگاهی نیز برای بررسی نوع التهاب مفصل به کمک متخصصین آمده‌اند. استفاده از این نوع تست ها در تشخیص روماتیسم‌های مفصلی بسیار موثر خواهد بود.
درمان آرتروز و ساییدگی مچ پا
همانطور که در ابتدای این مقاله اشاره کردیم، هنوز درمان قطعی برای این عارضه وجود ندارد. با این حال تشخیص به موقع این بیماری و اصلاح سبک زندگی موثرین روش های درمان بدون جراحی آرتروز هستند. ما در ادامه مهمترین موارد در درمان بدون جراحی آرتروز را بیان می‌کنیم.
اصلاح سبک زندگی
سبک زندگی می تواند در شدت آسیب‌های وارد شده به مفاصل موثر باشد. از این رو، توصیه می کنیم بیماران برای کاهش دردهای مفصلی در گام اول، به اصلاح سبک زندگی خود بپردازند. اگر فعالیت های سنگین انجام می دهید، از شدت فعالیت های خود بکاهید. اگر به اضافه وزن مبتلا هستید، حتما با کمک یک مشاوره تغذیه به وزن ایده آل برسید. در برنامه ورزشی خود، فعالیت های سبک مانند پیاده روی و شنا را بگنجانید.
استفاده از وسایل کمکی
برای کم کردن فشار روی مفاصل می توانید از عصا یا واکر استفاده کنید. از طرف دیگر، کفش های طبی طراحی شده اند که می تواند از شدت فشار بر مفصل بکاهد. پس از مشورت با پزشک و در صورت تشخیص او می توانید از این کفش ها استفاده کنید.
دارو
استفاده از داروهای مسکن و ضد التهاب می تواند دردهای آرتروز را کاهش دهد. در نتیجه اگر ورم و درد مفصل شما آزار دهنده است توصیه می کنیم از داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده کنید. کورتیزون نیز دارویی که می تواند سبب کاهش التهاب مفاصل شود. از این رو در صورت تشخیص پزشک می توانید از تزریق کورتیزون نیز استفاده کنید. البته به یاد داشته باشید هرگز و به هیچ عنوان از داروهای غضروف ساز استفاده نکنید.
فیزیوتراپی
در این شیوه درمانی از ورزش ها و فعالیت های فیزیکی خاص برای کاهش دردهای مفصلی استفاده می شود. در برخی موارد، این ورزش ها می توانند سبب افزایش انعطاف پذیری غضروف و مفصل شوند. با این حال، انجام غیر اصولی و بدون نظارت متخصص این فعالیت ها می توانند سبب تشدید درد و وخامت آرتروز شود.
بیشتر بخوانید: ورزش‌های مناسب خار پاشنه
آیا آرتروز مچ پا می‌تواند به صورت تدریجی تشدید شود؟
بله، آرتروز مچ پا می‌تواند به صورت تدریجی تشدید شود. آرتروز یک بیماری مزمن است که معمولاً به طور آهسته و تدریجی تشدید می شود. در طول زمان، بافت های مفصلی مچ پا می توانند تحت تأثیر فرایندهای التهابی، تخریب و تغییر شکل قرار بگیرند.
عواملی که می‌توانند به تشدید این عارضه کمک کنند عبارتند از:
فعالیت بیش از حد
انجام فعالیت‌های سنگین می‌تواند باعث تحریک و تخریب بیشتر مفصل مچ پا شود.
آسیب
صدمات مچ پا مانند خارج زدن، شکستگی یا ترمیم ناقص ممکن است فرآیند آرتروز را تسریع کند.
عوامل مرتبط با سن و ژنتیک
برخی افراد بر اثر عوامل سنی و ژنتیکی به آرتروز مبتلا شده و بطور تدریجی تشدید بیماری آن ها تشدید شود.
افزایش وزن
وزن بالا بر مفاصل مچ پا تأثیر منفی دارد و می‌تواند به تشدید آرتروز منجر شود.
عوامل التهابی
بیماری‌های التهابی مزمن مانند روماتوئید آرتریت و پسوریازیس می‌توانند به تشدید آرتروز مچ پا کمک کنند.
مهم است که بدانید هر فرد ممکن است تجربه متفاوتی از آرتروز شدت آن داشته باشد. مدیریت مناسب و درمان صحیح به همراه تغییرات در سبک زندگی می‌تواند در کنترل تشدید آرتروز کمک کند. مشاوره با پزشک در مورد راهکارهای مناسب برای کنترل و مدیریت آرتروز مهم است.
سوالات متداول آرتروز مچ پا
تمرینات مناسب می‌توانند به تقویت ماهیچه‌ها، بهبود حرکت و کاهش درد در مچ پا کمک کنند. با این حال، این تمرینات باید توسط متخصص فیزیوتراپی تعیین شوند.
عوامل خطر آرتروز مچ پا شامل سن، ژنتیک، آسیب مفصلی قبلی، چاقی و فعالیت‌های سنگین مکرر می‌شوند.
خلاصه
آسیب های ورزشی، اضافه وزن، سابقه وراثت، و ابتلا به بیماری های خود ایمنی می تواند زمینه بروز آرتروز مچ پا را ایجاد کند. تشخیص و درمان به موقع در کاهش دائمی دردها بسیار موثر است. اصلاح سبک زندگی و پیروی از یک برنامه غذایی منسجم می تواند در درمان آرتوز موثر باشد. در این مقاله به بررسی درمان بدون جراحی آرتروز یا ساییدگی مچ پا پرداختیم.