دررفتگی زانو هنگامی رخ می‌دهد که اتصال انتهای استخوان ران (فمور) با استخوان ساق پا (درشت نی) طی یک حادثه از بین برود. در رفتگی زانو در برخی موارد می‌تواند خونرسانی به ساق پا را دچار اختلال نماید و در موارد شدیدتر حتی می‌تواند منجر به قطع عضو شود.
در رفتگی زانو با در رفتگی کاسه‌ی زانو متفاوت است و آسیب‌های جدی‌تری را به همراه دارد. در ادامه به بررسی علت، عوارض، تشخیص و درمان این مشکل می‌پردازیم.
علت دررفتگی زانو
زمانی که نیرویی بیش از حد طبیعی به زانو وارد شود، (چه در حالت خم شده چه در حالت باز) در رفتگی زانو می تواند اتفاق بیفتد.
در رفتگی زانو ممکن است زمانی که ساق پا بیش از حد طبیعی مفصل زانو به سمت جلو حرکت کرده باشد (زانو بیش از حد کشیده شده باشد) ایجاد شود. در این زمان استخوان ساق پا به قسمت جلوی استخوان ران فشار داده می‌شود. در برخی موارد نیز ممکن است استخوان ساق پا به قسمت پشت استخوان ران فشار داده شود.
در رفتگی زانو در اغلب موارد به دلیل نیروی بیش از حدی که به زانو وارد می‌شود ایجاد می‌شود. مانند آنچه در هنگام تصادفات رانندگی رخ می‌دهد. اما گاهی اوقات اگر به طور همزمان، مفصل زانو پیچ خورده باشد حتی با یک تکان جزئی نیز ممکن است در رفتگی زانو ایجاد شود.
در رفتگی زانو در افرادی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند حتی با یک زمین خوردن ساده نیز می‌تواند رخ دهد.
عوارض دررفتگی زانو
در رفتگی زانو تقریباُ در تمام موارد باعث می‌شود که ساختارهای حمایت کننده از زانو (مانند رباط‌ها و تاندون‌ها) آسیب‌هایی وارد شود. این آسیب‌ها گاهی برای همیشه باعث ایجاد مشکلات پایدار خواهند شد.
در برخی موارد ممکن است شریان‌ها و اعصاب نیز آسیب ببینند و منجر به ایجاد مشکل در خونرسانی به ساق پا شود. در صورتی که این مشکل به سرعت شناسایی نشود ممکن است منجر به قطع پا شود.
علائم دررفتگی زانو
❇️ زانو به صورت واضح از محل خود خارج می‌شود و در محل اصلی خود قرار ندارد.
❇️ درد شدید
❇️ تورم
❇️ عدم توانایی راه رفتن
❇️ بی‌حس شدن ساق پا و رنگ پریدگی در این ناحیه: این علائم نشان دهنده‌ی آسیب دیدن یکی از شریان‌های اصلی ساق پا و یا آسیب دیدن اعصاب است. در صورت مشاهده‌ی این علامت جهت جلوگیری از عوارض غیر قابل جبران باید به صورت اورژانسی به پزشک متخصص مراجعه نمائید.
تشخیص در رفتگی زانو
برای تشخیص این عارضه چندین راه وجود دارد که عبارتند از:
معاینه‌ی فیزیکی
پزشک در اغلب موارد طی معاینات فیزیکی می‌تواند در رفتگی زانو را تشخیض دهد. در طی معاینات فیزیکی با بررسی نبض پا باید وضعیت رگ‌های خونی در محدوده‌ی زانو نیز مورد بررسی قرار بگیرد.
رادیولوژی
جهت تشخیص دقیق‌تر نیاز است تا تصاویر اشعه ایکس در جهت‌های مختلف از زانو تهیه شود.
سی‌تی اسکن
ارزیابی عروق و اعصاب با تصاویر سی تی اسکن به صورت دقیق‌تری انجام می‌شود.
درمان دررفتگی زانو
گاهی اوقات بدون مراجعه به پزشک، زانوی در رفته به صورت خود به خود به جای اصلی خود باز می‌گردد اما ممکن است تورم باقی بماند. به هر حال توصیه می‌شود جهت انجام بررسی‌های بیشتر مانند ارزیابی جا افتادگی صحیح، بررسی آسیب به تاندون‌ها، رباط‌ها، شریان‌ها و اعصاب حتما به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه نمائید.
اگر در رفتگی به رگ‌های خونی آسیب وارد کرده و خونرسانی به ساق پا مختل شده باشد تنها ۸ ساعت زمان برای ترمیم آنها وجود دارد. اگر ساق پا بیشتر از ۸ ساعت از اکسیژن محروم باشد در اغلب موارد منجر به قطع عضو خواهد شد.
در صورتی که شدت دررفتگی شدید نباشد پزشک با تکان دادن مفصل می‌تواند میزان آسیب دیدگی رباط‌ها را مشخص نماید. در صورتی که آسیب عصبی و یا آسیب‌های جدی به رگ های خونی و تاندون‌ها و رباط‌ها در میان نباشد با آتل می‌توان دررفتگی زانو را درمان کرد.
ابتدا داروهای آرام بخش به بیمار داده می‌شود و سپس زانوی در رفته با انجام یک مانور در جای خود قرار داده می‌شود و در نهایت زانو با یک آتل بسته می شود.
درمان جراحی
در صورتی که رگ‌ها، اعصاب، تاندون و سایر اجزای مفصل زانو دچار آسیب شده باشند باید از روش جراحی جهت درمان استفاده کرد.
اگر میزان تورم شدید باشد باید ابتدا تورم کاهش بیابد و سپس جهت ترمیم رباط‌ها اقدام شود.
در صورتی که در رفتگی زانو با آسیب‌های شدید همراه باشد ممکن است از فیکساتورهای خارجی استفاده شود. این وسیله شامل میله‌هایی است که توسط پین‌های فولادی و از طریق پوست به داخل استخوان وارد می‌شوند و در قسمت بیرونی ساق پا متصل می‌شوند.
در نهایت برای بررسی اینکه آیا مفصل زانو به طرز صحیح در محل خود قرار گرفته است از تصاویر اشعه ایکس استفاده می‌شود.
سوالات متداول دررفتگی زانو
بهتر است قبل از ادامه فعالیت‌های ورزشی با پزشک خود مشورت کنید. بستگی به علت و شدت دررفتگی زانو، پزشک شما ممکن است توصیه‌های خاصی را درباره نوع و شدت ورزش‌های قابل انجام بدهد.
تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند در درمان دررفتگی زانو بسیار مفید باشند. این تمرینات به تقویت عضلات پیرامون زانو، بهبود تعادل و استقامت عضلات کمک می‌کنند و پایداری زانو را افزایش می‌دهند.
در نهایت…
دررفتگی زانو ممکن است به دلیل ضعف عضلات، آسیب، نقص تعادل و مشکلات دیگر رخ دهد. تمرینات فیزیوتراپی از جمله تقویت عضلات، تعادل و انعطاف‌پذیری، درمان جراحی و … می‌توانند در درمان موثر باشند. مشاوره پزشک یا فیزیوتراپیست و انجام تمرینات درست می‌توانند دوران بهبودی را تسریع کرده و فعالیت‌های روزمره و ورزشی را بهبود بخشند.