درد ناشی از زونا یکی از چالش برانگیزترین عوارض این بیماری است که بسیاری از افراد با درد شدید، سوزش و حساسیت شدید پوست روبه‌رو می‌شوند و نمی‌دانند چگونه این وضعیت را کنترل کنند، حال سوال اینجاست آیا راهکارهای تخصصی و موثر وجود دارد که درد زونا را سریع‌تر کاهش دهد و از تبدیل آن به درد مزمن جلوگیری کند؟ در این مقاله، با بررسی روش های دارویی، تزریقی و مراقبت های کلینیکی، بهترین راهکارهای درمان درد ناشی از زونا در کلینیک درد را خواهید شناخت.
علت بروز درد در زونا
درد در زونا ناشی از فعالیت ویروس و التهاب عصب‌های محیطی است که در ادامه به طور کامل بررسی خواهیم کرد:
فعالیت ویروس واریسلا زوستر
ویروس زوستر که پس از ابتلا به آبله مرغان در بدن باقی می‌ماند، در شرایط ضعف سیستم ایمنی دوباره فعال می‌شود و در طول عصب های محیطی حرکت می‌کند، این فعالیت باعث التهاب و تحریک اعصاب ناحیه آسیب دیده شده و درد شدیدی ایجاد می‌کند.
التهاب عصبی
فعال شدن ویروس منجر به التهاب بافت عصبی و آسیب به غلاف میلین می‌شود و این التهاب باعث ارسال پیام های درد شدید و سوزشی به مغز می‌گردد و حتی پس از بهبود ضایعات پوستی ادامه می‌یابد.
واکنش سیستم ایمنی
پاسخ ایمنی بدن به ویروس فعال باعث آزاد شدن مواد التهابی مانند سیتوکین‌ها می‌شود و این مواد به تحریک گیرنده های درد کمک کرده و باعث افزایش حساسیت پوست و شدت درد می‌شوند.
آسیب به فیبرهای عصبی کوچک
زونا فیبرهای عصبی کوچک پوست و زیرپوست را تخریب می‌کند و این آسیب باعث درد مداوم، سوزش و احساس گزگز حتی پس از بهبود ضایعات پوستی می‌شود.
سن و شرایط فردی
با افزایش سن، توانایی سیستم ایمنی کاهش می‌یابد و التهاب عصبی شدیدتر و طولانی‌تر می‌شود، افراد مسن بیشتر در معرض درد شدید و مزمن ناشی از زونا هستند.
محل درگیری پوست و عصب‌ها
شدت درد بستگی به ناحیه درگیر دارد، مناطقی که عصب های بیشتری دارند یا پوست حساس تری دارند، درد شدید تر و طولانی تر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: بهترین مرکز کلینیک درد در تهران
علائم و نشانه های درد زونا
علائم درد ناشی از زونا معمولا واضح و قابل تشخیص هستند:
- درد زونا به صورت سوزش، تیر کشیدن یا احساس برق‌گرفتگی در ناحیه درگیر ظاهر می‌شود و قبل از ایجاد ضایعات پوستی شروع می‌شود.
- پوست ناحیه درگیر بسیار حساس و لمس آن دردناک است و حتی تماس لباس یا باد خنک باعث تشدید درد می‌شود.
- پس از چند روز درد، تاول ها و ضایعات پوستی در همان ناحیه ظاهر می‌شوند که همراه با قرمزی و التهاب هستند.
- علاوه بر درد، خارش و سوزش پوست نیز شایع است و شدت ناراحتی بیمار را افزایش می‌دهد.
- در برخی افراد، درد بعد از بهبود تاول ها ادامه می‌یابد که به آن درد پس از زونا یا PHN گفته می‌شود.
- گاهی خستگی، تب خفیف، سردرد و بی‌حالی هم در مراحل اولیه بیماری مشاهده می‌شود.
درمان های تخصصی درد زونا
درمان های تخصصی درد ناشی از زونا معمولا توسط کلینیک درد و تحت نظر پزشک انجام می‌شوند و شامل روش های دارویی و تزریقی برای کنترل سریع و مؤثر درد است:
داروهای ضد درد تخصصی
شامل مسکن های قوی مثل داروهای اپیوئیدی در موارد شدید و داروهای ضد التهاب قوی که توسط پزشک تجویز می‌شوند و داروهای ضد صرع و ضد افسردگی با دوز مناسب درد عصبی ناشی از زونا را کاهش می‌دهند.
داروهای ضد ویروس
استفاده از داروهای ضد ویروس مثل آسیکلوویر، والاسیکلوویر یا فامسیکلوویر در مراحل اولیه، علاوه بر کنترل ویروس شدت درد را کاهش می‌دهد.
بلوک عصبی و تزریقی
تزریق داروهای بی حس کننده یا ضد التهاب به نزدیکی عصب های درگیر باعث توقف سیگنال های درد به مغز می‌شود، این روش مخصوصا در درد شدید یا مزمن کاربرد دارد و معمولا تحت نظر متخصص درد انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: بلوک عصبی
لیزر درمانی و تحریک عصبی
برخی کلینیک ها از لیزر یا تحریک عصبی غیرتهاجمی برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌کنند، این روش ها شدت درد و حساسیت پوست را کاهش می‌دهند.
ترکیب درمان‌ها
معمولا بهترین نتیجه با ترکیب درمان های دارویی، تزریقی و مراقبت های خانگی به دست می‌آید و این رویکرد باعث کاهش سریع‌تر درد، جلوگیری از درد مزمن و بهبود کیفیت زندگی بیمار می‌شود.
درمان درد های زونا
درمان های خانگی درد زونا
در کنار درمان های تخصصی، روش های خانگی نیز به کاهش درد ناشی از زونا کمک می‌کنند و روند بهبود را تسریع می‌کنند:
- قرار دادن کمپرس سرد روی ناحیه دردناک التهاب و سوزش را کاهش می‌دهد.
- کمپرس گرم نیز در برخی افراد باعث آرامش عضلات و کاهش تیر کشیدن درد می‌شود.
- شست و شوی ناحیه با آب ولرم و صابون ملایم پوست را پاک و از تحریک بیشتر جلوگیری می‌کند.
- خشک کردن پوست با ضربه های آرام و بدون مالش توصیه می‌شود.
- کرم های حاوی آلوئه ورا یا ویتامین E می‌توانند احساس سوزش و خشکی پوست را کاهش دهند.
- تمرین های تنفسی، مدیتیشن و استراحت کافی به کاهش حساسیت عصبی و شدت درد کمک می‌کنند.
- پوشیدن لباس های نخی و آزاد باعث کاهش تماس مستقیم با پوست حساس و تحریک کمتر می‌شود.
- مصرف مایعات کافی و مواد غذایی سالم به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک می‌کند.
پیشگیری از درد مزمن و درد بعد از زونا
پیشگیری از درد مزمن و درد پس از زونا اهمیت زیادی دارد، زیرا این درد ماه ها یا حتی سال ها پس از بهبود ضایعات پوستی ادامه می‌یابد، روش های پیشگیری شامل موارد زیر هستند:
شروع درمان سریع ضدویروس
مصرف داروهای ضدویروس مثل آسیکلوویر، والاسیکلوویر یا فامسیکلوویر در ۷۲ ساعت اول ظهور ضایعات باعث کاهش فعالیت ویروس و التهاب عصبی شده و شدت درد را کمتر می‌کند.
کنترل درد در مراحل اولیه
استفاده از مسکن ها و داروهای ضد التهاب از همان روزهای اولیه بیماری به کاهش تحریک عصبی و پیشگیری از درد مزمن کمک می‌کند.
مراقبت از پوست و جلوگیری از تحریک آن
شست و شوی ملایم، کمپرس سرد یا گرم و جلوگیری از تماس مستقیم با لباس یا اجسام باعث کاهش آسیب به پوست و عصب‌ها می‌شود.
واکسن زونا
واکسن زونا برای افراد بالای ۵۰ سال توصیه می‌شود و خطر ابتلا به زونا و درد شدید ناشی از آن را کاهش می‌دهد.
تقویت سیستم ایمنی
خواب کافی، تغذیه سالم، کاهش استرس و فعالیت بدنی مناسب باعث تقویت سیستم ایمنی شده و بدن را در مقابله با فعال شدن ویروس توانمند می‌کند.
پیگیری منظم با پزشک
مراجعه به کلینیک درد یا پزشک متخصص در صورت شدت یا طولانی شدن درد، به مدیریت بهتر و پیشگیری از درد مزمن کمک می‌کند.
سوالات متداول
مراجعه به کلینیک درد ضروری است وقتی درد شدید، مداوم یا غیرقابل کنترل باشد، ضایعات پوستی گسترده یا طولانی مدت، یا خطر ابتلا به درد مزمن وجود داشته باشد.
اگر درد زونا شدید، مداوم یا غیرقابل کنترل باشد، ضایعات پوستی گسترده ایجاد شده یا خطر درد مزمن وجود داشته باشد، مراجعه به کلینیک درد ضروری است.
در نهایت…
درد ناشی از زونا کیفیت زندگی را به شدت کاهش می‌دهد و در صورت عدم درمان، به درد مزمن تبدیل می‌شود، شروع سریع درمان دارویی، مراقبت های خانگی، روش های تخصصی کلینیک درد مانند بلوک عصبی و تقویت سیستم ایمنی شدت درد را کاهش داده و از طولانی شدن آن جلوگیری می‌کند، با پیگیری منظم پزشک و رعایت نکات مراقبتی، بیماران روند بهبودی سریع‌تر و تجربه درد کمتری دارند.