درمان آرتروز مفاصل با سلول های بنیادی

در سال ‌های اخیر، درمان آرتروز مفاصل با سلول ‌های بنیادی به عنوان یک رویکرد نوین مورد توجه قرار گرفته و روشی محبوب به شمار می رود. هدف از انجام این روش ترمیم و بازسازی غضروف آسیب‌دیده مفاصل با استفاده از سلول‌های بنیادی است. اما این درمان چگونه عمل می‌کند؟ برای استفاده از این سلول ها باید آن ها را به صورت مستقیم به مفصل تزریق کرد که در نتیجه موجب بهبود علائم آرتروز و عملکرد مفاصل خواهد شد. آیا تمام بیماران می‌توانند از آن بهره‌مند شوند؟ میزان اثربخشی آن چقدر است؟

کاربرد سلول‌ های بنیادی در درمان آرتروز مفاصل

سلول های بنیادی به منظور درمان آرتروز مفاصل کاربردها و مکانیسم های مختلفی دارد.

• از آنجایی که سلول های بنیادی قادر هستند به صورت نامحدود تکثیر شوند، اهمیت بالایی در ترمیم بافت مفصلی دارند. این سلول ها منجر به ترمیم و تجدید سلول های مفصل و بافت های آسیب دیده خواهند شد.

• سلول ‌های بنیادی قادر هستند به سلول های دیگری نیز تمایز پیدا کنند که سلول های غضروفی یکی از این نوع سلول ها به شمار می روند. این امر موجب تشکیل بافت غضروفی باکیفیت می شود.

• یکی دیگر از کاربردهای این روش ترمیم بافت های مفصلی نظیر بافت استخوانی و بافت لیگامانت (نوعی بافت همبندی) است که موجب می شود تا ساختار مفصلی آسیب دیده و تخریب شده خود را بازیابی کرده و در نهایت علائم آرتروز کاهش پیدا کند.

به طور کلی باید گفت که استفاده از سلول ‌های بنیادی تأثیر مثبتی در کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و بازسازی بافت آسیب دیده دارد.

مراحل درمان آرتروز مفاصل با سلول های بنیادی

مراحل درمان آرتروز مفاصل با سلول‌های بنیادی شامل چندین گام اساسی است:

۱- ارزیابی و معاینه بیمار

در ابتدا، پزشک وضعیت بیمار را بررسی کرده و آزمایش‌های لازم و تصویربرداری را انجام می‌دهد. هدف این مرحله، ارزیابی میزان تخریب مفصل و تشخیص این است که آیا بیمار کاندیدای مناسبی برای این درمان هست یا خیر.

۲- استخراج و آماده‌سازی سلول ‌های بنیادی

برای بیشتر افراد این سوال پیش می آید که از سلول های بنیادی به چه صورت برای درمان آرتروز مفاصل استفاده می شود، در ادامه روش های استخراج و آماده سازی این سلول ها را بررسی خواهیم کرد.

استخراج سلول های بنیادی

به طور معمول جهت استخراج سلول‌ های بنیادی در درمان آرتروز مفاصل، از منابع مختلفی نظیر نخاع استخوان، چربی بدن و مفصل خود بیمار استفاده خواهد شد. بدین منظور از بیهوشی موضعی و جراحی های کم تهاجمی استفاده می شود.

استخراج سلول‌ های بنیادی از مغز استخوان

مغز استخوان یکی از منابع اصلی استخراج سلول‌ های بنیادی برای درمان آرتروز مفاصل به شمار می رود. بدین منظور با یک جراحی کوچک بر روی استخوان کمر یا استخوان شقی با استفاده از سوزن های خاصی نمونه ای از مغز استخوان برداشته شده و سپس در آزمایشگاه تعدیل و تکثیر خواهد شد.

استخراج سلول‌ های بنیادی از چربی بدن

یکی از منابع دیگر جهت استخراج سلول های بنیادی بافت چربی بدن است که بدین منظور نیز چربی ها از نواحی مانند شکم، ران و … توسط عمل جراحی استخراج شده و سپس در آزمایشگاه تجزیه و تمیز شده و سپس برای تزریق به مفاصل آماده خواهند شد.

استخراج سلول ‌های بنیادی از مفصل خود بیمار

برای استخراح سلول های بنیادی می توان از مفصل خود بیمار نیز به صورت مستقیم استفاده کرد. بدین منظور نمونه ای از بافت مفصل بیمار با یک جراحی کوچک تهیه شده و سپس در آزمایشگاه تمایز داده خواهد شد.

در خصوص روش استخراج باید ذکر کرد که تنها بخشی از فرایند درمان بوده و پس از استخراج این سلول ها باید در آزمایشگاه ها آماده سازی شده و سپس به صورت مستقیم تزریق شوند.

۳- آماده سازی سلول های بنیادی

بعد از استخراج این سلول ها نوبت به آماده سازی آن ها می رسد چرا که این سلول ها باید منظور تقویت و ترمیم پالایش شوند. پالایش این سلول ها شامل جداسازی و غربالگری سلول ها است که موجب تمایز آن ها به صورت سلول های غضروفی و تقویت قدرت ترمیم و تجدیدسازی سلول ها می شود.

۴- آماده‌سازی مفصل بیمار

پیش از تزریق سلول‌های بنیادی، گاهی اوقات مفصل از مایعات اضافی تخلیه شده و محیطی مناسب برای پذیرش سلول‌های بنیادی ایجاد می‌شود.

۵- تزریق سلول‌های بنیادی به مفصل

سلول‌های بنیادی پردازش‌شده با استفاده از یک سوزن مخصوص و تحت هدایت سونوگرافی یا فلوروسکوپی به محل دقیق آسیب تزریق می‌شوند. گاهی اوقات، فاکتورهای رشد یا پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) نیز برای افزایش تأثیر سلول‌های بنیادی اضافه می‌شود.

نکته ای که باید در خصوص این روش درمانی مدنظر قرار داد این است که درمان آرتروز مفاصل با سلول‌های بنیادی حتما باید با تجویز و مشاوره پزشک متخصص صورت بگیرد. بدین منظور به بهترین کلینیک درد در تهران مراجعه کنید.

چالش‌ ها و محدودیت‌ های درمان آرتروز مفاصل با سلول های بنیادی

این روش محدودیت هایی را نیز به همراه دارد که این محدودیت ها را در ادامه ذکر خواهیم کرد.

تأمین منابع سلولی

یکی از چالش ها و محدودیت های این روش استخراج و تهیه این سلول ها به میزان کافی است که بتواند قابلیت تجدیدپذیری بالایی داشته باشد.

مسائل اخلاقی

استفاده از سلول‌ های بنیادی به خصوص در مورد منابع این سلول‌ها و روش ‌های استخراج آنها امکان دارد مسائل اخلاقی پیچیده‌ای را به همراه داشته باشد.

پذیرش سیستم ایمنی

یکی دیگر از محدودیت های این روش عدم پذیرش سلول های بنیادی توسط سیستم ایمنی بدن است و امکان دارد سیستم ایمنی بدن این سلول ها را مواد خارجی تشخیص داده و واکنش نشان دهد. و همین موضوع منجر به تاثیر در نتیجه نهایی درمان خواهد شد.

عوارض جانبی

استفاده از سلول‌ های بنیادی امکان دارد عوارض جانبی را به همراه داشته باشد، به همین دلیل قبل از انجام آن باید این عوارض مورد ارزیابی قرار گرفته و برای کاهش آن ها تدابیر لازم انجام شود.

نکته: با این حال، باید اشاره کرد که درمان آرتروز مفاصل با سلول های بنیادی، بازدهی بالایی داشته و موجب بهبود عملکرد مفاصل خواهد شد و علائم را نیز کاهش می دهد.

میزان اثربخشی درمان

میزان اثربخشی درمان آرتروز با سلول‌های بنیادی به عوامل مختلفی از جمله شدت آسیب مفصل، سن بیمار، منبع سلول‌های بنیادی و شرایط کلی سلامت فرد بستگی دارد. مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از بیماران پس از تزریق، کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و افزایش کیفیت زندگی را تجربه می‌کنند.

در مراحل اولیه و متوسط آرتروز، این روش بازسازی غضروف را تحریک کرده و پیشرفت بیماری را کند می‌نماید. برخی بیماران تا چند سال کاهش درد و افزایش حرکت را گزارش کرده‌اند.

اما در موارد شدید که غضروف کاملاً از بین رفته، تأثیر این روش کاهش می‌یابد.

سوالات متداول

در نهایت…

درمان آرتروز مفاصل با سلول ‌های بنیادی یک روش نوآورانه و جدید به شمار می رود که منجر به تجدید و بازسازی بافت های مفصلی آسیب دیده خواهد شد و همین امر موجب تسریع روند بهبودی آرتروز مفاصل و کاهش علائم خواهد شد. استفاده از این روش دارای مزیت هایی از قبیل بازسازی بافت مفصلی، کاهش التهاب با ترمیم بافت های آسیب دیده، کمک به تولید بافت غضروفی است.